Patlatma ile Bina Yıkım Teknikleri – 1

YIKIM TEKNİKLERİ Yapı ve Yapı Elemanlarının Yıkılması Son yıllarda gerek ekonomik gerekse teknik nedenlerden dolayı yapıların tamamen ya da kısmi yıkımı için kullanılan metotlara talep artmıştır. Günümüzde büyük şehirlerdeki eski yapılar daima yenilenmekte ve ticari yapılar şehir merkezleri dışına daha az maliyet için taşınmaktadır. Alt yapının sürekli gelişmesiyle, tekrar inşa, onarım ve mevcut yapının boyutlarının büyütülmesine ihtiyaç duyulmaktadır.

Bunların yanı sıra yapılar, bazen savaşlar, depremler, kasırgalar ve diğer afetler sonucunda önemli hasarlara uğrarlarken, bazen de yangınlardan, terörist saldırılarından, hatalı tasarımların sebep olduğu kazalardan dolayı ağır hasarlar görmektedir.

Çoğu zaman yukarıda belirtilen sebeplerden dolayı yapıların tamamen veya kısmi yıkımı gerekmektedir. Bir yapının tamamen yıkılması ile kısmi olarak yıkılması arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Kısmi yıkımlarda, çevredeki yapıların hasar görmemesi ve var olan betonarme elemanlarda ki donatıların olduğu gibi kalması istenmektedir. Kısmi yıkımın bu şekli çoğu kez, konutlar, pencereler, arabalar, insan yapımı işlevsel servisler gibi duyarlı alanlara minimum mesafeyle yapının oldukça küçük bölümlerinin ardı ardına yıkılmasını kapsamaktadır. Bu yüzden, bu tür yıkımlarda çevreye hasar vermeyen çok dikkatli çalışmalar yürütülmelidir. Fakat bu yıkım türünde uygun metodun seçiminde, proje ve çevre olgularını sorgulayan bir planlamanın yapılması gerekliliğinden dolayı maliyet yükselmektedir.

Yapı ve Yapı Elemanlarının Yıkılmasında Kullanılan Teknikler

Son on yıl içinde, yıkım endüstrisinde modern toplumun gereksinimlerini karşılamak amacıyla, önemli çalışmalar yapılmış ve yeni teknikler geliştirilmiştir. Günümüzde yapıların tamamen ya da kısmi yıkımı için değişik metotlar kullanılmaktadır. Yıkım endüstrisinde kullanılan bu metotlar genel olarak aşağıdaki altı ana başlık altında incelenmektedir.

§  Mekanik aletler yardımıyla ezerek ve kırarak parçalama ile yıkım

§  Bir vince bağlı çelik küre yardımıyla yapıya vurarak parçalama ile yıkım

§  Mekanik aletler yardımıyla ayırarak yıkım.

§  Patlayıcılar ile kontrollü yıkım.

§  Genleşen kimyasal malzemelerle yapının parçalanarak yıkılması.

§  Elmas testereler ile yapının elemanlarının kesilerek yıkılması.

Ayrıca, ayırma aletleri, özel kimyasallar, su jeti, lazerle kesme, mikrodalgaların kullanılmasıyla ısıtma ve diğer tekniklerin yıkım endüstrisi için kullanımı henüz deneme aşamasındadır.

Bir hidrolik çekiç ile veya bir topla darbe yaratarak kırma işleminin yapıldığı kaba yıkım metotları pek çok ülkede halen popülaritesini korumaktadır. Yeni metotların araştırılmaya başlanmasındaki nedenlerden biri de, bu kaba metotların çevre ve çalışanlar üzerinde önemli olumsuz etkilere sahip olabilmesidir. Bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması için geliştirilen yeni yıkım metotlarının başarılı örneklerinden biriside onarım çalışmalarındaki kısmi yıkımlar için kullanılan mini patlatmadır. Bu teknikle çoğu zaman yapıların onarım ve yeniden inşası için yapılacak yıkım çalışmalarında çok yüksek randıman alınabilmektedir.

Yıkım endüstrisi için geliştirilen çok değişik metotlar olmasına rağmen yıkım işi için optimum şartları sağlayan metodun seçilme zorunluluğu vardır. Yapılacak olan bir yıkım işi için kullanılacak en uygun metodun seçilmesinde, aşağıdaki faktörler göz önüne alınmaktadır.

§  Yıkım işinin maliyeti

§  Yıkım projesinin zaman sınırlamaları

§  Yapıyı oluşturan beton ve betonarmenin kalitesi

§  Yıkılacak yapının veya yapısal elemanların geometrisi

§  Yıkılacak yapının veya yapısal elemanların boyutu ve konumu

§  Yıkımı yapılacak yapının çevresi

§  Özel riskler (Yapının türü ve konumuyla ilgili)

§  Yıkım sonrasında oluşan molozun tekrar kullanımı

§  Ulaşım ve katı atığın depolanması

§  Ve diğer ayarlamalar

Bu faktörlerden en önemlileri yıkım işinin maliyeti ve yıkılacak yapının boyutlarıdır. Diğer unsurlar bu iki önemli faktöre göre şekillenmektedir. Ayrıca, onarım çalışmaları sırasında yapılan kısmi yıkımlar için, betonun kalitesi, seçilecek yıkım metodunun belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır.

 Patlayıcı İle Bina Yıkımında İş Güvenliği

1.Yıkımı Düşünülen yapılar (Bina) hangi şartlarda olursa olsun öncelikle patlayıcı kullanmak suretiyle yıkılmasına bakılmalı.Yapı çevre ve alan olarak patlatmaya müsait olduğu sürece öncelikle yıkım tekniği olarak patlayıcı kullanarak yıkımlar yapılmalıdır.çünkü;Patlatma suretiyle yıkımlar daha az riskli ve da az tehlike içermektedir.

2.Patlayıcı Kullanarak Yapılacak Yıkımlarda,Elektriksiz Nonel ile Elektriksiz Gecikmeli Nonel Kapsüller ile Elektronik Kapsüller ve Emülsiyon Tipi Patlayıcılar kullanılmalıdır.Asla Elektrikli kapsüller ile yada İnfilaklı Fitil kullanmak süretiyle yapılan patlatma tekniklerine izin verilmemelidir.Elektrikli kapsüller ve İnfilaklı fitiller şok ve gürültü fazla çıkartmakta ve statik elektriğe karşı duyarlı olduklarından riskli ve tehlikelidirler.

3.Patlatma yapılacak yapının temelindeki kolonlar üzerinde en az 76 lık delikler delinmeli,uygun şarj sonrasında bu alanının malzeme savrulmasını önleyici lastik konveyör bandı yada nevi özellikte tutucu özelliği olan malzemelerle sarılmalı ve de temel etrafı taş tutucu tel koruyucu kafes ile sarılmalı,çevrilmelidir.

4.Patlatmalı Yıkımı düşünülen yapıların temelde bulunan kolon ve kirişleri üzerinde beton dayınımı ve kullanılan donatı demir özellikleri iyi belirlenmeli ve buna göre patlatma paterni hazırlanmalıdır.

5.Patlatma öncesi,anı ve sonrasında tüm idari birimlerden izin alınmalı,trafik ve çevre güvenliği sağlanmalıdır.patlatma yapacak ateşleyici ehliyetli olmalı ve ateşlemeleri kapalı alanlarda saklanmak suretiyle yapmalıdır.

6.Patlatmalı yıkımlarda,patlatma yapılmadan önce tüm çevre haberdar edilmeli ve uyarı niteliğinde olan anonslar yapılmalıdır.

7.Tüm yıkım tekniklerinde ortaya çıkacak tozun bastırılması için sulama yapılmalıdır.Özellikle Yıkım esnasında ve kırma işlemleri yapılırken.

8.  Makine ile yada ara kat eksiltme yöntemlerinde asma iskeleler ve güvenlik iskeleleri mutlaka kurulmalı ve kullanılmalıdır.

9. Tüm yapı yıkım işlerinde,yapının yıkılacağı,istifleme ve yükleme işlerinin yapacağı alan en az 2,00 metre yükseklikte barikatlarla çevrilmeli ve de güvenlik alanı oluşturmalı,dışarıdan tecrit edilmelidir.

10.  Tüm iş makinelerinde çalışacak olan operatörler G Sınıfı ehliyetli ve tecrübeli olmalıdırlar.

11.  Yıkım çalışmalarında çalışacak personelin iş başı yapmadan önce işyeri hekimleri tarafından muayene edilmeli Sağlık Raporları alınmalı ve İş Güvenliği uzmanları tarafından verilecek iş giriş eğitimleri ile periyodik iş güvenliği eğitimleri alınmalı ve de kayıt altına alınmalıdır.

12.  Yıkım esnasında varsa itfaiye yada yangın söndürme tertibatı hazırda bulundurlmalıdır.

13.  Acil kurtarma ekipleri kurulmalı,eğitilmeli ve acil durum eylem planları hazırlanmalıdır.

14.  Gece yapılması düşünülen yıkım çalışmalarında aydınlatma yeterli düzeyde olmalı.

15.  Özellikle patlatmalı yıkımlarda ve diğer yıkım tekniklerinde tüm personelde haberleşme imkanı olan cihazlar bulunmalıdır.

16.  Yıkım yapılacak alanın dışında acil kaçış ve acil toplanma alanı tesbit edilmeli ve bununla alakalı eğitimler verilmelidir.

17.  Radyasyon etkisi yada Asbest mazuriyetine karşılık gerekli önleyici tedbirler alınmaldır.

18.  Hafriyat kamyonların ön ve arka far ve stop lambaları çalışır olmalı.Kamyonların geri ikaz siren sistemi mutlaka olmalı yoksa taktırılmalıdır.

19.  Tüm yıkım tekniklerinde yıkım şantiyesi alanında çalışacak tüm personelin aşağıda sıralanan ve CE marka ve standartları uygunluğu olan Kişisel Koruyucu Ekipmanları üzerinde bulundurmalı ve taşımalıdırlar.Bu Ekipmanlar;

1.Baret(Çenelik olacak)

2.İkaz Yeleği

3.Kulaklık yada Kulak Tıkacı

4.S3 Çelik Burun Çelik taban Çizme ve Bilek Seviyesinde Bot Ayakkabı

5.Toz Maskesi

6.İş Güvenliği Gözlüğü

7.Cam Siperlik Maske

8.Kaynak ve İş Eldivenleri

9.Paraşüt Tipi Emniyet Kemeri ve Yaşam Halatları

10.İş Güvenliği Elbisesi,Mont ve Yağmurluk

11.Işıklı Sinyalizasyonlar,Huni Dubalar ve Turuncu Emniyet Bariyerleri

12.Sesli Sirenler,Hoparlörler

20.  Risk Analizi ve Değerlendirmesi Yapılmadan çalışmalara başlanmamalıdır.

21.  Patlatmaları Ehil Mühendislerin Nezaretinde yapmalı ve İş Güvenliği Profesyonellerden destek,yardım ve hizmet alınmalıdır.

22.  Yıkım çalışmalarına başlanmadan önce ambulans ve yeterli sayıda sağlık personeli hazırda bulundurlmalıdır.

23.  Yıkımı yapılacak yapıların Elektrik,Su ve Doğal Gaz hatlarının tamamen kapatıldığını ve boşaltığından emin olmalı ve gerekli prosedürler uygulanmalıdır.

24.  Yıkımı düşünülen bazı yapılarınların etrafında yaşam alanları yada canlı konutlar var ise,gerektiğinde duruma göre yapılacak risk değerlendirmesine göre bu konut ve yaşam alanlarından insanlar boşaltılmalı ve de güvenli yerlere götürülmelidirler.