Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:
GÜVENLİK VE
SAĞLIK İŞARETLERİ YÖNETMELİĞİ*
(*23/12/2003 tarih ve
25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve
Tanımlar
Amaç
Madde 1 –
Bu Yönetmeliğin
amacı, işyerlerinde kullanılacak güvenlik ve sağlık işaretlerinin
uygulanması ile ilgili kuralları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 –
Bu Yönetmelik hükümleri 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı
İş Kanunu kapsamındaki tüm işyerlerinde uygulanır.
Ancak,
a) Diğer bir mevzuatla özel
olarak atıfta bulunulmadıkça, tehlikeli maddelerin, preparatların,
ürünlerin veya malzemelerin piyasaya arzında kullanılan
işaretlemelerde,
b) Karayolu, demiryolu, iç
suyolu, deniz ve hava taşımacılığının düzenlenmesinde kullanılan
işaretlemelerde,
bu Yönetmelik hükümleri
uygulanmaz.
Bu Yönetmelikte
belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır.
Dayanak
Madde 3 –
Bu Yönetmelik, 4857
sayılı İş Kanunu’nun 78 inci maddesine göre çıkarılmıştır.
Tanımlar
Madde 4 –
Bu Yönetmelikte
geçen ;
a) Güvenlik ve
sağlık işaretleri : Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret
eden levha, renk, sesli ve/veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da
el–kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren,
tehlikelere karşı uyaran ya da talimat veren işaretleri,
b) Yasak işareti
: Tehlikeye neden olacak
veya tehlikeye maruz bırakacak bir davranışı yasaklayan işareti,
c) Uyarı işareti
: Bir tehlikeye neden
olabilecek veya zarar verecek durum hakkında uyarıda bulunan
işareti,
d) Emredici
işaret : Uyulması zorunlu
bir davranışı belirleyen işareti,
e) Acil çıkış ve
ilkyardım işaretleri :
Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren
işaretleri,
f) Bilgilendirme
işareti : Yukarıda (b) den
(e) ye kadar belirtilenler dışında bilgi veren diğer işaretleri,
g) İşaret levhası
: Geometrik şekil, resim,
sembol, piktogram ve renklerden oluşturulan ve gerektiğinde yeterli
aydınlatma ile görülebilir hale getirilmiş özel bilgi ileten
levhayı,
h) Ek bilgi
levhası : Bir işaret levhası ile beraber kullanılan ve ek bilgi
sağlayan levhayı,
i) Güvenlik
rengi : Özel bir güvenlik anlamı verilen rengi,
j) Sembol veya
piktogram : Bir işaret levhası veya ışıklandırılmış yüzey
üzerinde kullanılan ve özel bir durumu veya özel bir davranışı
tanımlayan şekli,
k) Işıklı işaret
: Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış, içeriden veya
arkadan aydınlatılarak ışıklı bir yüzey görünümü verilmiş işaret
düzeneğini,
l) Sesli sinyal
: İnsan sesi yada yapay
insan sesi kullanmaksızın, özel amaçla yapılmış bir düzeneğin
çıkardığı ve yaydığı, belirli bir anlama gelen kodlanmış sesi,
m) Sözlü iletişim :
İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen, önceden anlamı
belirlenmiş sözlü mesajı,
n) El işareti :
Çalışanlar için tehlikeli olabilecek manevra yapan operatörü
yönlendirmek için, ellerin ve/veya kolların önceden anlamları
belirlenmiş hareket ve pozisyonlarını,
o) Operatör :
İşareti izleyerek araç ve gereci kullanan kişiyi,
p) İşaretçi :
İşareti veren kişiyi,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İşverenin Yükümlülükleri
Genel Kurallar
Madde 5 –
İşveren, işyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 6 ncı
maddesinin (c) bendinin birinci fıkrasına göre yapılan risk
değerlendirmesi sonuçlarına göre; çalışma yöntemleri, iş
organizasyonu ve toplu korunma önlemleriyle işyerindeki risklerin
giderilemediği veya yeterince azaltılamadığı durumlarda, güvenlik ve
sağlık işaretlerini bulundurmak ve uygun şekilde kullanmak
zorundadır.
Ek-V’te belirtilen hususlara
aykırı olmamak şartı ile karayolu, demiryolu, iç suyolu, deniz ve
hava taşımacılığı alanlarında kullanılan işaretler, işyerinde
benzeri taşımacılık işlerinin yapılması halinde aynen
kullanılabilir.
Kullanılmakta Olan Güvenlik ve
Sağlık İşaretleri
Madde 6 –
Bu Yönetmeliğin yürürlüğe
girdiği tarihte kullanılmakta olan güvenlik ve sağlık işaretleri, en
geç 18 ay içerisinde bu Yönetmeliğin eklerinde belirtilen asgari
şartlara uygun hale getirilecektir.
İşçilerin Bilgilendirilmesi
Madde 7 –
İşveren, işyerinde kullanılan
güvenlik ve sağlık işaretleri hakkında işçileri ve/veya
temsilcilerini İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin
10 uncu maddesinde belirtilen esaslara göre bilgilendirecektir.
İşaretlerin anlamları ve
bu işaretlerin gerektirdiği davranış biçimleri, İş Sağlığı ve
Güvenliği Yönetmeliğinin 12 nci maddesinde belirtilen esaslara göre
yazılı talimat haline getirilerek işçilere ve temsilcilerine
verilecektir.
İşçilerin Görüşlerinin Alınması
ve Katılımın Sağlanması
Madde 8 –
Güvenlik ve sağlık işaretleri
ile ilgili konularda işçilerin ve/veya temsilcilerinin İş
Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin
11 inci maddesinde belirtilen esaslara göre görüşleri alınarak
katılımları sağlanacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
İlgili Avrupa Birliği Mevzuatı
Madde 9 – Bu
Yönetmelik 24/6/1992 tarihli ve 92/58/EEC sayılı Avrupa Birliği
Konsey Direktifi esas alınarak hazırlanmıştır.
Yürürlük
Madde 10 –
Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 11 –
Bu Yönetmelik hükümlerini
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
EK – I
İŞYERİNDE KULLANILAN GÜVENLİK
VE SAĞLIK İŞARETLERİ İLE İLGİLİ ASGARİ GENEL GEREKLER
1. Genel
hususlar
1.1. Bu Yönetmeliğin 5
inci maddesindeki genel kurala göre, işyerinde bulunması gereken
güvenlik ve sağlık işaretleri Ek–II’den itibaren tüm eklerde
belirtilen özel koşullara uygun olacaktır.
1.2. Bu ekte; yukarıda
(1.1.)’de belirtilen gereklerin tanıtımı, güvenlik ve sağlık
işaretlerinin değişik kullanımları ve bu işaretlerin birlikte veya
birbirinin yerine kullanılmasındaki genel kurallar belirlenmiştir.
1.3. Güvenlik ve
sağlık işaretleri sadece bu Yönetmelikte belirlenen mesaj veya
bilgiyi iletmek üzere kullanılacaktır.
2. İşaret
çeşitleri
2.1. Sabit ve kalıcı
işaretler
2.1.1. Sabit ve kalıcı
işaret levhaları; yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler
ile acil kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin
belirtilmesi ve tanınması için kullanılacaktır.
Yangınla mücadele ekipmanının
bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı şekilde
işaretlenecektir.
2.1.2. Konteynır ve
borular üzerindeki işaretler Ek–III’te
belirtildiği şekilde olacaktır.
2.1.3. Engellere çarpma
veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile
kalıcı şekilde belirlenecektir.
2.1.4. Trafik yolları
güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.
2.2. Geçici işaretler
2.2.1. Gerekli hallerde
ve aşağıda 3 üncü maddede belirtildiği şekilde işaretlerin birlikte
ve birbirinin yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak; tehlike
sinyali vermek, insanların belli bir takım hareketleri yapması ve
acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü
iletişim kullanılacaktır.
2.2.2. Gerekli
durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar
yapan kimseleri yönlendirmek için el işaretleri ve/veya sözlü
iletişim kullanılacaktır.
3. İşaretlerin
birlikte ve birbirinin yerine kullanılması
3.1. Aynı derecede etkili
ise, aşağıdaki işaretlerden herhangi biri kullanılabilir:
– Engel veya düşme tehlikesi
olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi
– Işıklı işaret,
sesli sinyal veya sözlü haberleşme
– El işaretleri veya sözlü
haberleşme
3.2. Aşağıda belirtilen
işaretler birlikte kullanılabilir.
– Işıklı işaret ve sesli
sinyal.
– Işıklı işaret ve sözlü
haberleşme.
– El işaretleri ve sözlü
haberleşme.
4. Aşağıdaki
tabloda yer alan hususlar güvenlik rengi kullanılan tüm işaretlere
uygulanır.
Renk |
Anlamı veya
Amacı |
Talimat ve
Bilgi |
Kırmızı |
Yasak işareti |
Tehlikeli hareket
veya davranış |
Tehlike alarmı |
Dur, kapat,
düzeneği acil durdur, tahliye et |
Yangınla mücadele
ekipmanı |
Ekipmanların
yerinin gösterilmesi ve ne olduğu |
Sarı
|
Uyarı işareti |
Dikkatli ol,
önlem al, kontrol et |
Mavi (1) |
Zorunluluk
işareti |
Özel bir davranış
ya da eylem
Kişisel koruyucu
donanım kullan |
Yeşil |
Acil kaçış, ilk
yardım işareti |
Kapılar, çıkış
yerleri ve yolları, ekipman, tesisler |
Tehlike yok |
Normale dön |
(1) Mavi:
(2) Fluoresan
turuncu: |
Sadece dairevi
bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak kabul
edilir.
Emniyet
işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir.
Özellikle zayıf
doğal görüş şartlarında bu renk çok dikkat
çekicidir. |
5. Güvenlik
işaretinin işlevi aşağıda belirtilenler tarafından olumsuz
etkilenmemesi için :
5.1. Görülmesini veya
işitilmesini zorlaştıracak veya engelleyecek, aynı türden bir başka
emisyon kaynağının bulunması önlenecek, özellikle;
5.1.1. Çok sayıda
işaretin birbirine çok yakın bir şekilde yerleştirilmeyecektir.
5.1.2. Karıştırılma
ihtimali olan iki ışıklı işaret aynı anda kullanılmayacaktır.
5.1.3. Işıklı bir
işaret bir diğer ışıklı işaretin çok yakınında kullanılmayacaktır.
5.1.4. Birden fazla
sesli sinyal aynı anda kullanılmayacaktır.
5.1.5. Çok fazla
ortam gürültüsü olan yerlerde sesli sinyal kullanılmayacaktır.
5.2. İşaretlerin ya da sinyal
aygıtlarının; uygun tasarımı, yeterli sayıda olması, uygun bir
şekilde yerleştirilmesi, bakım ve onarımının iyi yapılması ve doğru
çalışması sağlanacaktır
6. İşaretler
ve sinyal aygıtları imalindeki karakteristik özelliklerini ve/veya
işlevsel niteliğini korumak için,
düzenli aralıklarla,
temizlenecek, kontrol, bakım ve tamiri yapılacak ve gerektiğinde
değiştirilecektir.
7. İşaretlerin
ve sinyal aygıtlarının sayısı ve yerleştirileceği yerler, tehlikenin
büyüklüğüne ve bunların
uygulanacağı alana göre
belirlenecektir.
8. Herhangi
bir enerji ile çalışan işaretlerin, enerjinin kesilmesi ve
tehlikenin başka bir şekilde önlenememesi durumunda, işaretlerin
yedek enerji kaynağı ile derhal çalışması sağlanacaktır.
9. Işıklı
işaret ve/veya sesli sinyallerin çalışmaya başlaması, yapılacak işin
veya hareketin başlayacağını belirtir. Yapılan iş veya hareket
süresince ışıklı işaret veya sesli sinyal çalışmasına devam
edecektir. Işıklı işaret ve sesli sinyal kullanılıp durmasından
hemen sonra tekrar çalışabilir olacaktır.
10.
Işıklı işaretler ve sesli sinyaller, doğru ve etkili çalışmalarını
sağlamak için, kullanılmadan önce ve kullanım süresince yeterli
sıklıktaki aralıklarla kontrol edilecektir.
11.
Kişisel koruyucu kullanımından kaynaklanan hususlar da dahil olmak
üzere, işçilerin görme ve işitmelerine engel olacak herhangi bir
husus var ise; ilgili işaretlerin güçlendirilmesi veya
değiştirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
12.
Önemli miktarda tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlarda,
odalarda veya kapalı yerlerde bulunan her bir paket ya da kap
üzerinde bulunan etiketlerin, bu yerlerde alınması gereken güvenlik
önlemlerini ikaz için yeterli değilse, Ek–III’ün 1 inci bölümünde
belirtilenlere uygun olarak ikaz işareti bulundurulacak veya
işaretlenecektir.
EK – II
İŞARET LEVHALARIYLA
İLGİLİ ASGARİ GEREKLER
1. Temel
nitelikler
1.1. Kendi özel
amaçlarına göre; yasaklama, uyarı, emir, kaçış yolu, acil durumlarda
kullanılacak ya da yangınla mücadele amaçlı ekipmanı belirten ve
benzeri işaret levhalarının biçim ve renkleri bölüm 3’te
verilmiştir.
1.2. Piktogramlar mümkün
olduğunca yalın olacak ve sadece temel ayrıntıları içerecektir.
1.3. Aynı anlamı
veriyorsa ve yapılan değişiklik ya da düzenleme anlamını belirsiz
hale getirmeyecekse, kullanılan piktogramlar bölüm 3’te
belirtilenlerden biraz farklı ya da daha ayrıntılı olabilir.
1.4. İşaret levhaları
kullanıldıkları ortama uygun, darbeye ve hava koşullarına dayanıklı
malzemeden yapılacaktır.
1.5. İşaret levhalarının
boyutları ile kolorimetrik ve fotometrik özellikleri, bunların
kolayca görülebilir ve anlaşılabilir olmalarını sağlayacaktır.
2. Kullanım
koşulları
2.1. İşaret levhaları
özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen
yakınına, genel tehlike olan yerlerin girişine, engeller dikkate
alınarak, görüş seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi
aydınlatılmış, erişimi kolay ve görünür bir şekilde
yerleştirilecektir. Doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde fluoresan
renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma kullanılacaktır.
2.2. İşaret levhasının
gösterdiği durum ortadan kalktığında, işaret levhası da
kaldırılacaktır.
3. Kullanılacak
işaret levhaları
3.1. Yasaklayıcı
işaretler
Temel nitelikler
- Daire
biçiminde,
- Beyaz zemin
üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi (kırmızı
kısımlar işaret alanının en az % 35’ini kapsayacaktır)
|
|
|
Sigara İçilmez |
Sigara içmek ve
açık alev kullanmak yasaktır |
Yaya giremez |
|
|
|
Suyla söndürmek
yasaktır |
İçilmez |
Yetkisiz kimse
giremez |
|
|
|
İş makinası
giremez |
Dokunma |
|
3.2. Uyarı işaretleri
Temel nitelikler
- Üçgen şeklinde
- Sarı zemin
üzerine siyah piktogram, siyah çerçeve (sarı kısımlar işaret
alanının en az
% 50’sini kapsayacaktır)
|
|
|
|
|
Parlayıcı madde
veya yüksek ısı |
Patlayıcı madde |
Toksik (Zehirli)
madde |
Tehlike |
İyonlayıcı
olmayan radyasyon |
|
|
|
|
|
Aşındırıcı madde |
Radyoaktif madde |
Asılı yük |
Engel |
Biyolojik risk |
|
|
|
|
|
İş makinası |
Elektrik
tehlikesi |
Kuvvetli manyetik
alan |
Düşme tehlikesi |
Düşük sıcaklık |
|
|
|
|
|
Lazer ışını |
Oksitleyici madde |
Zararlı veya
tahriş edici madde |
|
|
1.1. Emredici
işaretler
Temel nitelikler
- Daire
biçiminde,
- Mavi zemin
üzerine beyaz piktogram (mavi kısımlar işaret alanının en az %
50’sini kapsayacaktır)
|
|
|
Gözlük kullan |
Baret giy |
Eldiven giy |
|
|
|
Maske kullan |
İş ayakkabısı giy |
Yaya yolunu
kullan |
|
|
|
Koruyucu elbise
giy |
Yüz siperi kullan |
Emniyet kemeri
kullan |
|
|
|
|
Genel emredici
işaret (gerektiğinde başka işaretle birlikte
kullanılacaktır) |
|
1.2. Acil çıkış ve
ilkyardım işaretleri
Temel nitelikler
- Dikdörtgen veya
kare biçiminde,
- Yeşil zemin
üzerine beyaz piktogram (yeşil kısımlar işaret alanının en az %
50’sini kapsayacaktır)
|
Acil çıkış ve
kaçış yolu |
|
Yönler (Yardımcı
bilgi işareti) |
|
|
|
|
İlk Yardım |
Sedye |
Güvenlik duşu |
Göz duşu |
|
Acil yardım ve
ilk yardım telefonu |
1.3. Yangınla
mücadele işaretleri
Temel nitelikler
- Dikdörtgen veya
kare biçiminde,
- Kırmızı zemin
üzerine beyaz piktogram (kırmızı kısımlar işaret alanının en az %
50’sini
kapsayacaktır)
|
|
|
|
Yangın Hortumu |
Yangın Merdiveni |
Yangın Söndürme
Cihazı |
Acil Yangın
Telefonu |
|
Yönler (Yardımcı bilgi işareti) |
EK – III
BORU VE KAPLAR
ÜZERİNDEKİ İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER
1. İçinde
tehlikeli madde veya preparatların bulunduğu veya depolandığı kaplar
ile bunları ihtiva eden veya taşıyan, görünür borular; yürürlükteki
mevzuata uygun olarak, renkli zemin üzerinde piktogram veya sembol
bulunan etiket ile işaretlenecektir.
Birinci paragrafta
belirtilen etiketler;
- Aynı piktogram
veya semboller kullanılarak, Ek–II’de verilen uyarı işaretleri ile
değiştirilebilir.
- Tehlikeli madde
veya preparatın adı ve/veya formülü ve tehlikesi hakkında ek
bilgileri de içerebilir
2. İşaretler;
katlanmaz, kendinden yapışkanlı ya da boyama biçiminde olacak ve
görünür yüzeylere yerleştirilecektir.
3. Bu Ek’in 1
inci bölümünde belirtilen işaretler, Ek–II, bölüm 1.4.’te belirtilen
temel niteliklerde olacak ve Ek–II, bölüm 2’de yer alan işaret
levhalarının kullanımıyla ilgili şartları yerine getirecektir.
4. Borular
üzerinde kullanılan işaretler, 1, 2 ve 3 üncü bölümlerde belirtilen
hususlar ile birlikte, vanalar ve bağlantı yerleri gibi tehlikeli
noktaların yakınına görünür şekilde ve uygun aralıklarla
konulacaktır.
5. Önemli
miktarda tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlar, odalar
veya kapalı yerler, Ek–II, bölüm 3.2’de yer alan uygun ikaz işareti
ile belirtilecek veya Ek–III, bölüm 1’de belirtilen şekilde
işaretlenecektir.
Değişik tehlikeli madde
ya da preparatın depolandığı yerlerde, genel tehlikeyi belirten
uyarı işareti kullanılabilir.
Bu işaret veya etiketler
depolama bölgesinin yakınına ya da depo için kullanılan odanın giriş
kapısına yerleştirilecektir.
EK – IV
YANGINLA MÜCADELE
İŞARETLERİ İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER
Genel hususlar
1. Bu Ek yangınla
mücadele amacıyla kullanılan ekipmana uygulanır.
2. Yangınla mücadele
ekipmanı özel bir renk ile belirtilecek ve yerini bildiren bir
işaret levhası ve/veya bu gibi ekipmanın bulunduğu yer ya da erişim
noktaları için özel bir renk kullanılacaktır.
3. Bu tür ekipmanı
belirlemede kırmızı renk kullanılacaktır. Kırmızı alan, ekipmanın
kolayca tanınabilmesi için yeterince geniş olacaktır.
4. Bu tür ekipmanın
bulunduğu yeri işaretlemek için Ek–II, bölüm 3.5’te verilen işaret
levhaları kullanılacaktır.
EK – V
ENGELLER, TEHLİKELİ
YERLER VE TRAFİK YOLLARINI BELİRLEMEK İÇİN KULLANILAN İŞARETLER İLE
İLGİLİ ASGARİ GEREKLER
1.
Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler
1.1. Engellere
çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler;
işletme tesisleri içinde işçilerin çalışmaları esnasında
dolaştıkları bölgelerde, birbirini takip eden sarı ve siyah ya da
kırmızı ve beyaz renk şeritleriyle işaretlenecektir.
1.2. İşaretlerin
boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılı
olacaktır.
1.3. Sarı–siyah ya
da kırmızı–beyaz şeritler yaklaşık olarak 45 derece açıyla ve aynı
büyüklükte boyanacaktır.
1.4. Örnek:
2. Trafik
yollarının işaretlenmesi
2.1. Çalışma
yerlerinin kullanım biçimi ve ekipmanlar, işçilerin korunmasını
gerektiriyorsa; araç trafiğine açık yollar, zemin rengi de dikkate
alınarak, açıkça seçilebilir şekilde, sarı ya da beyaz renkli
sürekli şeritlerle belirtilecektir.
2.2. Şeritler;
araçlar ile araçlara yakın bulunabilecek nesneler arasında ve
araçlarla yayalar arasında, emniyetli bir mesafeyi belirtecek
şekilde çizilecektir.
2.3. Tesislerin açık
alanlarındaki sürekli trafiğin olduğu yollar, uygun bariyerler ve
kaldırımlar yoksa, uygulanabilir olduğu ölçüde, yukarıda
belirtildiği şekilde işaretlenecektir.EK – VI
IŞIKLI İŞARETLER İÇİN
ASGARİ KURALLAR
1. Genel
hususlar
1.1. Işıklı
işaretler, kullanım amacına ve şartlarına uygun olarak, bulunduğu
ortama göre iyi görünür ve seçilir olacak, aşırı ışık nedeniyle
parlamayacak veya yetersiz ışık nedeniyle görünürlüğü
azalmayacaktır.
1.2. Işıklı
işaretlerin sinyal gönderen ışıklı alanı, tek renk ya da belirli bir
zemin üzerinde piktogramdan ibaret olacaktır.
1.3. Kullanılan tek
renk Ek–I, bölüm 4’te yer alan renk tablosuna uygun olacaktır.
1.4. İşaret bir
piktogram içeriyorsa, bu piktogram Ek–II’de belirtilen ilgili
kuralların hepsine uygun olacaktır.
2. Özel
kullanım kuralları
2.1. Bir aygıt hem
sürekli hem de aralıklı işaretler gönderiyorsa, aralıklı gönderilen
işaret sürekli işaretin belirttiğinden daha fazla tehlikeli bir
durumu ya da daha acil olarak yapılması istenen/emredilen müdahale
ya da eylemi ifade eder. Işığın yanık kalma ve sönük kalma süreleri
aşağıdaki gibi olacaktır.
- mesajın tam
olarak anlaşılmasını sağlayacak ve
- diğer ışıklı
işaretlerle veya sürekli yanan ışıklı işaretlerle karışmayacaktır.
2.2. Yanıp sönen ışıklı
işaret, sesli sinyal yerine ya da sesli sinyalle birlikte
kullanılıyorsa, aynı kodlama kullanılacaktır.
2.3. Ciddi bir
tehlikeyi bildiren yanıp sönen ışıklı işaretler, özel olarak gözlem
altında tutulacak ve yedek bir lamba bulundurulacaktır.
EK – VII
SESLİ SİNYALLER İÇİN
ASGARİ KURALLAR
1. Genel
hususlar
1.1. Sesli
sinyaller;
(a) ortam
gürültüsünden hayli yüksek, ancak aşırı derecede yüksek ve zarar
verici olmayacak şekilde duyulabilir bir ses düzeyinde olacak ve
(b) teknik
özellikleri itibariyle kolaylıkla tanınabilir, diğer sesli sinyaller
ile ortamdaki seslerden açıkça ayırt edilebilir olacaktır.
1.2. Eğer bir aygıt
sabit ve değişken frekansta sesli sinyal yayıyorsa; aygıtın yaydığı
değişken frekanslı sinyal, sabit frekanslı sinyale göre daha
tehlikeli bir durumu veya daha acil olarak yapılması
istenen/emredilen müdahale ya da eylemi ifade eder.
2. Kodlama
Tahliye işaretleri
sürekli olacaktır.
EK – VIII
SÖZLÜ HABERLEŞME İÇİN
ASGARİ KURALLAR
1. Genel
hususlar
1.1. Bir veya birden
fazla kişiler arasında yapılan sözlü haberleşmede; belirli bir
formda veya kodlanmış haldeki kısa metinler, cümleler, kelime veya
kelime grupları kullanılacaktır.
1.2. Sözlü mesajlar
mümkün olduğunca kısa, yalın ve açık olmalıdır. Konuşanın konuşma
becerisi ve dinleyenin duyma yeteneği güvenilir bir sözlü iletişime
uygun olacaktır.
1.3. Sözlü
haberleşme doğrudan insan sesi veya uygun bir vasıtayla yayınlanan
insan sesi ya da yapay insan sesi ile olacaktır.
2. Özel
kullanım kuralları
2.1. Sözlü
haberleşmede yer alan kişiler, sağlık ve güvenlik açısından
istenilen davranışı yapabilmeleri için sözlü mesajı doğru telaffuz
edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullanılan dili bileceklerdir.
2.2. Sözlü iletişim,
el–kol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanıldığında
aşağıda verilen komutlar kullanılacaktır.
– başlat : bir
işlem veya hareketi başlatmak için
– dur : bir
hareketi durdurmak veya sona erdirmek için
– tamam : bir
işlemi sona erdirmek için
– yukarı : bir
yükü yukarı kaldırmak için
– aşağı : bir
yükü aşağı indirmek için
– ileri – geri – sağ –
sol : (Bu komutlar uygun el hareketleri ile eşgüdümlü olacak
şekilde kullanılacaktır.)
– kes : acil
olarak durdurmak için
– çabuk :
güvenlik nedeniyle bir hareketi hızlandırmak için
EK – IX
EL İŞARETLERİ İÇİN
ASGARİ GEREKLER
1.
Özellikler
El işaretleri kesin,
yalın, yapılması ve anlaşılması kolay olacak ve benzer işaretlerden
belirgin bir şekilde farklı olacaktır.
Aynı anda iki kol birden
kullanılıyorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilecek ve bir
harekette sadece bir işaret verilecektir.
Yukarıdaki şartlara
uymak, aynı anlamı vermek ve anlaşılabilir olmak kaydıyla 3 üncü
bölümde gösterilen işaretlerden biraz farklı veya daha detaylı
işaretler kullanılabilir.
2. Özel
kullanım kuralları
2.1. İşaretçi
: El–kol hareketleri ile İşaretleri veren kişi,
Operatör :
İşaretçinin talimatları ile hareket eden kişi
İşaretçi, operatöre
manevra talimatlarını vermek için el–kol hareketleri kullanacaktır.
2.2. İşaretçi,
kendisi tehlikeye düşmeyecek şekilde, bulunduğu yerden bütün
manevraları görsel olarak izleyebilmelidir.
2.3. İşaretçinin
esas görevi; manevraları yönlendirmek ve manevra alanındaki
işçilerin güvenliğini sağlamaktır.
2.4. Yukarıda,
2.2.’deki şart yerine getirilemiyorsa ek olarak bir veya daha fazla
işaretçi konuşlandırılacaktır.
2.5. Operatör, almış
olduğu emirleri güvenlik içerisinde yerine getiremeyeceği
durumlarda yürütmekte olduğu manevrayı durdurarak yeni talimat
isteyecektir.
2.6. Yardımcı
unsurlar:
- Operatör,
işaretçiyi kolaylıkla fark edebilmelidir.
- İşaretçi, ceket,
baret, kolluk veya kol bandı gibi ayırt edici eşyalardan bir veya
daha fazlasını giyecek ya da uygun bir işaret aracı taşıyacaktır.
- Ayırt edici
eşyalar; parlak renkli, tercihen hepsi aynı renkte ve sadece
işaretçilere özel olacaktır.
3. Kodlanmış
işaretler.
Genel hususlar
Aşağıda verilen kodlanmış
işaretler, belirli sektörlerde aynı manevralar için kullanılacaktır.
A. Genel İşaretler
Anlamı |
Tarifi |
Şekil |
BAŞLAT
Hazır ol
Başlama
komutu |
Avuç içleri
öne bakacak şekilde her iki kol yere paralel
|
|
DUR
Kesinti / ara
Hareketi
durdur |
Avuç içi öne
bakacak şekilde sağ kol yukarı kalkık |
|
TAMAM
İşlemin sonu |
Her iki kol
göğüs hizasında eller kenetli |
|
B. Dikey
hareketler
Anlamı |
Tarifi |
Şekil |
KALDIR |
Sağ kol avuç
içi öne bakacak şekilde yukarı kalkıkken yavaşça daire
çizer |
|
İNDİR |
Sağ kol avuç
içi içeri bakacak şekilde yere doğru indirilmişken
yavaşça daire çizer |
|
DÜŞEY MESAFE
|
Mesafe her
iki elin arasındaki boşlukla ifade edilir |
|
C. Yatay
Hareketler
Anlamı |
Tarifi |
Şekil |
İLERİ |
Her iki kol
avuç içleri yukarı bakacak şekilde bel hizasında
bükülüyken kollar dirsekten kırılarak yukarı hareket
eder |
|
GERİ |
Her iki kol
avuç içleri aşağı bakacak şekilde göğüs önünde
bükülüyken kollar dirsekten kırılarak yavaşça gövdeden
uzaklaşır |
|
SAĞ
Manevracının
sağı |
Sağ kol avuç
içi yere bakacak şekilde yere paralel sağa uzatılmışken
sağa doğru yavaşça küçük hareketler |
|
SOL
Manevracının
solu |
Sol kol avuç
içi yere bakacak şekilde yere paralel sola uzatılmışken
sola doğru yavaşça küçük hareketler |
|
YATAY MESAFE |
Eller
arasındaki boşluk mesafeyi ifade eder |
|
D. Tehlike
Anlamı |
Tarifi |
Şekil |
TEHLİKE
Acil dur. |
Avuç içleri
öne bakacak şekilde her iki kol yukarı kalkık |
|
HIZLI |
Bütün
hareketler daha hızlı |
|
YAVAŞ |
Bütün
hareketler daha yavaş |
|
|